Instytut Hematologii i Transfuzjologii

Flaga UE Flaga Polski Utworzenie strony internetowej finansowane w ramach projektu TF2006/018-180.03.05 „Rozwój kontroli instytucjonalnej nad bezpieczeństwem krwi ludzkiej i jej składników”. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
logo IHIT bez podpisu
Menu

faq

Najczęściej zadawane pytania - FAQ

1. Co jest potrzebne, aby można było zarejestrować się do oddania krwi?

Aby się zarejestrować w centrum krwiodawstwa lub jego Oddziale Terenowym, należy przedstawić dokument ze zdjęciem potwierdzający tożsamość, zawierający informację o aktualnym miejscu zameldowania i nr PESEL, np.:

  • dowód osobisty,
  • prawo jazdy,
  • legitymacja ubezpieczeniowa,
  • paszport (nowy wzór z nr PESEL),
  • książeczka wojskowa.

2. Czy oddawanie krwi uzależnia?

Żadne badania naukowe nie potwierdziły szkodliwości długotrwałego i regularnego oddawania krwi.

3. Czy każdy może być dawcą krwi?

Krwiodawcą może zostać każda zdrowa osoba w wieku 18-65 lat, o wadze ciała powyżej 50 kg, jednakże:

  • małoletni powyżej lat trzynastu i osoby nieposiadające pełnej zdolności do czynności prawnych mogą oddawać krew na warunkach określonych w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. Nr 106, poz. 681, z późn. zm.),
  • osoby w wieku powyżej 65 lat, które dotychczas systematycznie oddawały krew, nadal mogą ją oddawać, po corocznym uzyskaniu zgody lekarza w Centrum Krwiodawstwa lub jego Oddziale Terenowym,
  • krwinki czerwone metodą erytroaferezy mogą oddawać wyłącznie osoby o wadze ciała powyżej 70 kg i z odpowiednio wysokim poziomem hemoglobiny (powyżej 14,5 g%).

4. Kiedy zostaje się honorowym krwiodawcą?
Honorowym krwiodawcą zostaje każdy, kto chociaż raz oddał bezinteresownie krew lub jej składniki. Każdy krwiodawca otrzymuje legitymację honorowego dawcy krwi już po pierwszym oddaniu krwi. Legitymację tę można odebrać za kilka dni lub przy następnej donacji.

5. Czy można odmówić przyjęcia krwi od dawcy?

Tak. Nie pobiera się krwi wówczas, gdy zabieg ten może zaszkodzić zdrowiu osoby zgłaszającej się w celu oddania krwi oraz wtedy, gdy pobrana krew mogłaby zaszkodzić zdrowiu pacjenta, któremu zostałaby przetoczona. Często do oddania krwi zgłaszają się osoby o dobrym samopoczuciu, które jednak mogą być potencjalnymi nosicielami chorób zakaźnych, przenoszonych drogą krwi. We wczesnym okresie zakażenia choroba nie daje żadnych objawów, czasem również nie można jej wykryć pomimo wykonania dokładnych badań laboratoryjnych. Zaleca się wówczas okresowe wstrzymanie się od oddawania krwi. Aby stwierdzić, czy osoba zgłaszająca się do oddania krwi nie była narażona na możliwość zakażenia, prosimy każdego chętnego do oddania krwi o wypełnienie szczegółowej ankiety, która pomoże wychwycić sytuacje niosące za sobą ryzyko zakażenia.
Przeczytaj informację dla krwiodawców i zastanów się, czy uważasz, że Twoja krew będzie bezpieczna dla innych. 

Wypełnij ankietę i sprawdź, czy możesz oddawać krew.

6. Jakie badania są wykonywane u krwiodawców?

Przy każdym oddaniu krwi u krwiodawcy wykonuje się następujące badania:
  • poziom hemoglobiny,
  • test kiłowy,
  • antygen HBs, DNA-HBV, przeciwciała anty-HCV, RNA HCV, przeciwciała anty-HIV oraz RNA HIV.

U osób oddających krew po raz pierwszy dodatkowo bada się:
  • grupę krwi układu AB0
  • grupę krwi układu Rh,
  • przeciwciała.

U osób systematycznie oddających krew raz w roku oznacza się morfologię krwi i wzór odsetkowy krwinek białych (tzw. rozmaz).

7. Czy można otrzymać wyniki wykonanych badań?

Wszystkie wyniki badań wykonanych przy okazji oddania krwi dawca może bezpłatnie odebrać w kilka dni po pobraniu (wyniki badań wirusologicznych także).

8. Jeśli badania wykryją u mnie wirusy, to czy zostanę zawiadomiony?

Tak. Jeżeli wyniki testów wirusowych są dodatnie, dawca jest o tym powiadamiany osobiście przez lekarza, otrzymuje przy tym wyniki badań i skierowanie do lekarza specjalisty.

9. Czy można się zarazić żółtaczką podczas oddawania krwi?

Wszystkie czynności podczas oddawania krwi wykonuje się sprzętem jednorazowego użytku i nie ma możliwości zakażenia się jakąkolwiek chorobą.
Należy jednak wiedzieć, że ponieważ przy każdej donacji wykonuje się szereg badań wirusologicznych, to osoby wcześniej zarażone mogą się o tym dowiedzieć po oddaniu krwi.

 

10. Czy można zrezygnować z oddawania krwi, jeśli się już jest zarejestrowanym?

Krwiodawca w każdej chwili może zrezygnować i wycofać zgodę na oddanie krwi – bez żadnych następstw dla oddawania krwi w przyszłości.

11. Jak dużo czasu trzeba mieć żeby oddać krew?

Łączny pobyt w miejscu pobierania krwi od zarejestrowania do zakończenia oddawania krwi może trwać ok. 1 godziny. Więcej czasu (ok. 2 godzin) powinny zarezerwować sobie osoby, które będą oddawać osocze metodą plazmaferezy automatycznej lub płytki krwi metodą automatycznej trombaferezy.

12. Czy zgłaszając się do oddania krwi trzeba być na czczo? Co można zjeść?

Krew przetłuszczona (lipemiczna) nie nadaje się do celów leczniczych, dlatego każdy krwiodawca w dniu poprzedzającym oddanie krwi powinien spożyć lekkostrawną kolację a w dniu donacji, rano wypić słodką herbatę lub kawę i zjeść chleb z dżemem lub kruche ciastko (nie należy pić mleka, jeść masła,wędlin).
Koniecznie trzeba cokolwiek wypić, choćby wodę mineralną.

13. Czy po szczepieniach ochronnych można oddawać krew?

Przez pewien czas po szczepieniach ochronnych nie można oddawać krwi:
  • przez 4 tygodnie – po szczepieniu przeciwko BCG, chorobie Heinego-Medina (szczepionka doustna), odrze, różyczce, żółtej febrze, nagminnym zapaleniu ślinianek przyusznych, przyjęciu szczepionki z żywymi atenuowanymi zarazkami duru brzusznego i cholery,
  • przez 1 tydzień – po szczepieniu przeciwko żółtaczce zakaźnej (wzw) typu B, (jeżeli nie było kontaktu z osobą chorą), 
  • przez 48 godzin – po przyjęciu szczepionki z inaktywowanymi wirusami, bakteriami lub riketsjami cholery, duru brzusznego, krztuśca (kokluszu), duru plamistego, grypy, nagminnego porażenia dziecięcego,
  • przez 48 godzin – po szczepieniu przeciwko żółtaczce zakaźnej (wzw) typu A, (jeżeli nie było kontaktu z osobą chorą),
  • przez 48 godzin – po szczepieniu przeciwko wściekliźnie, kleszczowemu zapaleniu mózgu (jeśli nie było kontaktu z osobą chorą). W razie kontaktu okres dyskwalifikacji wynosi 12 miesięcy.
  • przez 3 miesiące po uodparnianiu surowicami odzwierzęcymi.

14. Czy można zostać dawcą krwi, jeśli przyjmuje się jakieś leki?

Przez cały okres stosowania leków (innych niż witaminy, doustne środki antykoncepcyjne oraz leki hormonalne stosowane w okresie menopauzy) oraz przez pewien czas po zaprzestaniu ich przyjmowania nie należy oddawać krwi. Zawsze należy zapytać lekarza badającego dawców, jaki czas trzeba odczekać po odstawieniu leku, gdyż leki działają różnie długo.

15. Czy można oddawać krew podczas miesiączki?

Nie. Kobiety nie mogą oddawać krwi w okresie miesiączki i przez 3 dni od jej zakończenia.

16. Czy po spożyciu alkoholu, paleniu marihuany można oddać krew?

Nie można oddawać krwi będąc pod wpływem alkoholu, narkotyków oraz w stanie nadmiernego pobudzenia nerwowego.

17. Czy są choroby, które nie pozwalają oddawać krwi?

Niektóre choroby nie pozwalają na oddawanie krwi, ich przebycie jest równoznaczne z dyskwalifikacją stałą. Do tych chorób należą:
  • żółtaczka zakaźna (WZW B, WZW C, WZW A ) lub każda inna niewyjaśniona postać żółtaczki,
  • poważne aktywne lub przewlekłe choroby układu krążenia jak: wady serca, choroba wieńcowa, zawał, stan po zawale serca, zaburzenia rytmu, zapalenia serca, niewydolność krążenia oprócz wad wrodzonych całkowicie wyleczonych,
  • przebycie poważnej choroby ośrodkowego układu nerwowego, w szczególności takiej jak padaczka, organiczne schorzenia układu nerwowego, choroby psychiczne,
  • nawracające omdlenia i napady drgawkowe poza drgawkami wieku dziecięcego (lub jeśli przez 3 lata od zakończenia leczenia nie obserwuje się nawracających drgawek),
  • choroby naczyń krwionośnych, takie jak: miażdżyca znacznego stopnia, stan po udarze mózgu, choroby tętnic, nawracające zapalenia żył,
  • aktywne, przewlekłe lub nawracające choroby układu oddechowego, np.: zapalenie oskrzeli, czynna astma oskrzelowa, czynna gruźlica,
  • aktywne, przewlekłe lub nawracające choroby układu pokarmowego, takie jak np.: przewlekłe biegunki, ostre i przewlekłe choroby wątroby, stan po resekcji (usunięciu) żołądka,
  • aktywne, przewlekłe lub nawracające choroby układu moczowego,
  • aktywne, przewlekłe lub nawracające choroby skóry, jak np.: łuszczyca, sklerodermia,
  • aktywne, przewlekłe lub nawracające choroby gruczołów dokrewnych i zaburzenia przemiany materii, jak np.: nadczynność i niedoczynność tarczycy (po operacji tarczycy i w okresie przyjmowania hormonów), choroba Gravesa-Basedowa, choroba Cushinga itp.
  • cukrzyca,
  • aktywne, przewlekłe lub nawracające choroby układowe, np. kolagenozy (LE),
  • nowotwory złośliwe poza rakiem in situ, pod warunkiem całkowitego wyleczenia,
  • aktywne, przewlekłe lub nawracające choroby krwi i układu krwiotwórczego,
  • kiła,
  • choroby zakaźne, takie jak: HIV I/II, HTLV, malaria, babeszjoza, gorączka Chagasa (Trypanosoma cruzi), leiszmanioza trzewna (Kala Azar), ozena, promienica, tularemia.

18. Jak często można oddawać krew?

Krew pełna może być pobierana nie częściej niż 6 razy w roku od mężczyzn i nie częściej niż 4 razy w roku od kobiet, przy czym przerwa pomiędzy kolejnymi donacjami nie może być krótsza niż 2 miesiące.

Osocze metodą plazmaferezy automatycznej może być pobierane nie częściej niż 20 razy w roku, przy czym przerwa pomiędzy poszczególnymi donacjami nie może być krótsza niż 2 tygodnie. Jednorazowo pobiera się nie więcej niż 650 ml osocza, przy czym od jednego dawcy w okresie jednego tygodnia nie można pobrać więcej niż 1,5 litra osocza, natomiast w ciągu jednego roku objętość pobranego osocza nie może przekroczyć 25 litrów.

Zabiegi trombaferezy (pobranie płytek krwi przy użyciu aparatu zwanego separatorem komórkowym) mogą być wykonywane nie częściej niż 12 razy w roku. Przerwy pomiędzy tymi zabiegami nie powinny być krótsze niż 4 tygodnie.
Zabiegi erytroaferezy, czyli pobranie koncentratu krwinek czerwonych (KKCz) za pomocą separatora komórkowego mogą być wykonywane nie częściej, niż co 2 miesiące – przy pobraniu 1 jednostki krwinek czerwonych i nie częściej, niż co 6 miesięcy – przy pobraniu w jednej donacji 2 jednostek krwinek.

19. Co będzie jak zemdleję podczas oddawania krwi?

Większość ludzi szybko adaptuje się do utraty krwi, ale niektórzy mogą mieć z tym trudności i czuć się niezbyt dobrze dłużej niż kilka minut. Jeśli poczujesz się źle, powiedz o tym komukolwiek, kto jest obok ciebie, że oddałeś krew i czujesz się słabo. Połóż się, jeśli to możliwe z nogami ułożonymi wyżej lub zrób skłon tak, aby twoja głowa znalazła się między kolanami. Jeżeli się położysz – wstawaj bardzo powoli. Jeśli nadal będziesz się źle czuć, znowu się połóż.

20. Co robić, jeśli na ręce pojawiło się zasinienie?

W miejscu zasinienia należy przykładać okłady z Altacetu (w aptece bez recepty).

21. Czy przed oddaniem krwi można palić papierosy?

Wypalenie papierosa tuż przed oddaniem krwi często powoduje złe samopoczucie po oddaniu krwi – jest to efekt działania nikotyny, która wywołuje dodatkowe niedotlenienie.

22. Co będzie, jeśli przyjdę „na kacu”?

Wypicie alkoholu kilka, czy kilkanaście godzin przed oddaniem krwi powoduje, że ludzie czują się źle po oddaniu krwi, ponieważ alkohol w znacznym stopniu rozszerza naczynia krwionośne. W tych przypadkach krew pozostaje w obwodowych naczyniach krwionośnych i mózg pozostaje niedotleniony

23. Co to są płytki krwi?

Płytki krwi są małymi krwinkami obecnymi we krwi każdego człowieka. Są one potrzebne do prawidłowego krzepnięcia krwi. Chorzy którzy nie mają wystarczającej ilości płytek krwi i są tego powodu z narażeni na krwotok nawet z niewielkich ran, na nadmierne krwawienie podczas operacji lub na groźne dla życia krwotoki mózgowe.

24. Kto wymaga transfuzji płytek?

Są to chorzy, także dzieci, poddawani masywnej chemio- i radioterapii z powodu nowotworów złośliwych i chorób krwi, takich jak np. białaczki. U tych ludzi terapia uszkadza komórki szpiku kostnego, które tworzą płytki krwi. Bez przetaczania płytek krwi proces leczenia tych ludzi byłby niemożliwy. Transfuzje płytek są również potrzebne ludziom operowanym z powodu chorób serca w krążeniu pozaustrojowym i w przebiegu intensywnej terapii po wypadkach komunikacyjnych w urazach wielonarządowych. Są to ekstremalne przypadki zagrożenia życia!!!

25.W jaki sposób otrzymuje się płytki do transfuzji?

W procesie zwanym aferezą krwiodawca jest połączony przez wkłucie do żyły ze specjalnym aparatem zwanym separatorem komórkowym, który potrafi z przepływającej krwi wyodrębnić same płytki krwi i zgromadzić je. Krwinki czerwone są podczas tego zabiegu oddawane dawcy z powrotem. Podczas procedury jest pobierana również niewielka ilość osocza, która jest potrzebna do zapewnienia płytkom dobrych warunków przeżycia. Zabieg trwa 60-90 minut a wykonywany jest przez aparat jest najwyższej i najnowocześniejszej technologii, który obsługuje przeszkolony personel. Wszelkie materiały potrzebne do jego wykonania są jednorazowego użytku.

26. Czy oddawanie płytek metodą aferezy jest bezpieczne dla dawcy?

Oczywiście że tak. Każdy dawca, zanim zostanie zakwalifikowany do oddania płytek, ma sprawdzony ich poziom w 1-2 dwóch dni normalizuje poziom płytek do poziomu sprzed zabiegu. Nie ma możliwości zakażenia, gdyż wszelki medyczny sprzęt używany do zabiegu jest jednorazowy i po użyciu niszczy się go.

27. Kto może być dawcą płytek?

Jeśli masz skończone 18, nie przekroczyłeś 60 roku życia, ważysz co najmniej 50 kg – możesz prawdopodobnie być dawcą płytek krwi. Musimy jednak mieć pewność, że posiadasz wystarczająco dużo płytek, aby być ich dawcą, dlatego dobrze jest, abyś przed oddaniem płytek chociaż raz oddał pełną krew!

28. Czy oddawanie płytek jest skomplikowane?

Płytki krwi można oddawać co miesiąc. Zabieg trwa na ogół nieco ponad 1 godzinę. Po zakończeniu procedury można przystąpić do normalnej aktywności, z wyłączeniem ćwiczeń gimnastycznych na siłowni i dźwigania ciężarów. Otrzymuje się na ten dzień zwolnienie z pracy.